شیر فشار شکن

شیر فشار شکن (P.R.V) بطور اتوماتیک فشار زیاد و متغیر ورودی را به فشار کم و ثابت خروجی تبدیل می کند .

چنانچه در شبکه بعد از شیر فشار شکن مصرف آب وجود نداشته باشد برای جلوگیری از انباشته شدن فشار استاتیک شیر فشار شکن به طور اتوماتیک جریان را قطع می کند .

استفاده از این شیر ها سهولت بهره برداری از شبکه و خطوط انتقال حذف هزینه های هنگفت خرید زمین و ساخت مخازن فشار شکن را در بردارد و نیز با کاهش فشارهای نا خواسته در شبکه ها و خطوط انتقال به مقدار زیادی از هدر رفتن سیال جلوگیری می کند .

شیر فشار شکن pressure relief valve

انتخاب شیر فشار شکن :

اولین قدم در انتخاب شیر، دقت در محل استفاده از شیر و اطلاع از نحوه مصرف سیال می‌باشد. در بارهای کوچک، بهترین انتخاب شیر فشارشکن با عملکرد مستقیم است.

در مصارف بیشتر و به منظور کنترل دقیق‌تر، شیرهای فشارشکن از نوع پایلوتدار می‌توانند از بهترین انتخاب‌ها باشند.

اندازه‌گذاری شیرهای تقلیل فشار عبوری و نیز فشار ورودی و خروجی شیر به وسیله جداول موجود انجام می‌شود.

انتخاب سایز بزرگتر از حد لازم برای شیرها، علاوه بر افزایش هزینه خرید شیر، باعث فرسودگی سریعتر شیر خواهد شد. در بارهای کم، شیر ناچارا بایستی در حالت نزدیک به بسته کار کند و به علت ایجاد فاصله کوچک بین قسمت پلاگ شیر و نشیمنگاه آن، سرعت در این قسمت زیاد شده و باعث خوردگی و نازک شدن قسمت‌های داخلی شیر خواهد شد.

همچنین، حرکت بسیار کوچک در شیر باعث تغییرات زیاد در میزان گذر سیال و تغییرات فشار در خروجی می‌شود.

از آن جای که اکثر مشکلات فشار شکن ها بر اثر ورود اجسام خارجی ( در سیستم بخار ورود بخار مرطوب ) به وجود می آید حتما باید از صافی ( سپریتور در سیستم بخار ) قبل از شیر های فشار شکن استفاده کرد و صافی ها به صورت دوره ای و با برنامه زمانی تمیز و سرویس گردند .

اگر تجهیزات نصب شده در خروجی شیرهای فشار شکن قابلیت تحمل فشار ورودی به شیر را نداشته باشند باید از شیر های اطمینان (safety valve) استفاده نمود تا در صورت خرابی آن ها از دستگاه محافظت به عمل آید .

انواع شیرهای فشار شکن :

انواع شیرهای فشار شکن

شیرهای تقلیل فشار با عملکرد مستقیم (Direct acting Pressure Reducing Valve)

از ساده ترین شیرهای تقلیل فشار می باشد ( شکل زیر ) نحوه کار به این صورت است که فشار سیال خروجی از شیر ( فشار کاسته شده ) بر قسمت زیرین دیافراگم A اعمال نیرو می کند و در مقابل فنر B نیروی رو به پایین را در خلاف جهت اعمال مینمایید

شیرهای تقلیل فشار از نوع پایلوت دار  (Pilot Operated Pressure Reducing Valve)

حوه عملکرد شیر بدین صورت است که فشار خروجی شیر یا فشار تقلیل یافته از طریق لوله باریک Fبه قسمت زیرین دیافراگم کمکی C اعمال نیرو می نماید که در برابر نیروی رو به پایین فنر تنظیم Bمتعادل میشود .

با کاهش فشار درخروجی شیر ، نیروی فنر بر نیروی دیافراگم کمکی غلبه کرده شیر راهنمای Eرا کمی بازتر می نماید و در نتیجه به بخار اجازه می دهد تا از طریق لوله D به قسمت زیرین دیافراگم K منتقل گردد که متعاقبا باعث خواهد شد تا شیراصلی Hدر مقابل فنر مربوط به خود  G باز شده و اجازه عبور مقدار بیشتری از سیال راداده تا این که فشار پایین دست به مقدار از پیش تعیین شده خود برگردد.

بالعکس، هر گونه افزایش فشار در ناحیه پایین دست باعث بسته شدن شیر راهنما شده و منجر به تخلیه سیال زیر دیافراگم اصلی K از طریق لوله باریک L  و روزنه J خواهد شد و در نتیجه فنر برگرداننده G، شیر اصلی را خواهد بست تا فشار جریان اصلی بیشتر کاهش یابد.

در صورت ثابت بودن جریان و میزان بار، شیر هدایتگر (Pilot)و شیر اصلی در موقعیت ثابتی قرار خواهند گرفت تا فشار ثابتی را در خروجی فراهم نمایند و هرگونه تغییر فشار یا بار در خروجی به سرعت توسط دیافراگم راهنما احساس خواهد شد تا شیر اصلی را باز یا بسته نماید.

میزان فشار مطلوب در خروجی شیر بوسیله پیچ A تنظیم میشود که در واقع میزان نیروی فشاری فنر Bرا تغییرمیدهد.


شیرهای پایلوت دار دارای مزیتهایی نسبت به شیرهای فشارشکن مستقیم هستند : به منظور تغییر وضعیت شیر اصلی، فقط جریان بسیار کوچکی از بخار لازم است و بنابراین تغییرات بسیار کم فشار پایین دست باعث تغییرات بزرگ در میزان جریان اصلی شده که نشان دهنده حساست بالای شیر می باشد.

از طرف دیگر، خروجی این شیرها مستقل از تغییرات فشار بالا دست جریان هستند بدین صورت که اگرچه در اثر ازدیاد فشار بالادست، نیروی عمودی وارد بر شیر بیشتر می شود، ولی از طرف مقابل همین نیرو از طریق لوله Dبه زیر دیافراگم اصلی نیز وارد می گردد که با هم خنثی شده و در نتیجه شیری خواهیم داشت که کنترل دقیق فشار را مستقل از تغییرات فشار ورودی ، تامین خواهد کرد.

نکته جالب این است که در صورت عدم مصرف بخار در مصرف کننده ها فشار بخار خروجی از این شیرها همچنان به اندازه مورد نظر کاسته می شود

شیرهای تقلیل فشار از نوع پنوماتیکی (Pneumatic Pressure Reducing Valve)

این نوع شیرها با استفاده از قطعات جنبی نظیر اکچوایتور , پوزیشنر و کنترلر می توانند افت فشار بسیار بالای را در تقلیل فشار فراهم نمایند .

میزان فشار جریان پایین دست شیر بوسیله سنسور مخصوص حس شده و به کنترلر ارسال می گردد .

کنترلر این عدد با میزان از پیش تعریف شده مقایسه کرده و به کمک پوزیشنر سیگنال نیوماتیکی لازم برای باز یا بسته شدن شیر را به اکچوایتور شیر ارسال می نماید .

 کاهش فشار با بستن شیر فشار شکن به صورت سری :

کاهش فشار با بستن شیر فشار شکن به صورت سری

در این روش کاهش فشار در چند مرحله انجام می گیرد که برای کاهش فشار در افت فشارهای بالا مورد استفاده قرار می گیرد

کاهش فشار به وسیله دو شیر هنگامی توصیه می شود که , فشار اولیه ۲۰۰psi یا بیشتر و یا نسبت کاهش فشار ۱ به ۴ باشد.
به عنوان مثال کاهش فشار از ۲۵۰ psi تا ۵۰ psi جریانی که تا حد زیادی نوسان دارد را از دو مرحله کاهش فشار سریالی استفاده می کنیم که شیرها تحت تفاوت فشار زیادی قرار نمی گیرند و در نتیجه عمر شیرها طولانی تر می شود.

کاهش فشار با بستن شیر فشار شکن به صورت موازی :

سیستم موازی ( موازی بسته شدن فشار شکن ها به هم ) افت فشاری را که می خواهیم با دو یا چند فشارشکن تامین می کنیم به این صورت که افت فشار را بین شیرهای فشار شکن تقسیم می کنیم .

یا اینکه در سیستم از دو فشار شکن به صورت موازی استفاده می کنیم هنگامی که یکی از آن ها از سیستم خارج شود دیگری وارد سیستم شود و وقفه ایجاد نشود .

( شکل زیر ) یا در شرایطی که برای تامین آب یک ساختمان چند طبقه که برای هر طبقه یک مقدار افت فشار نیاز داریم از سیستم موازی برای قرار دادن فشار شکن ها در مسیر انتقال استفاده می کنیم.

کاهش فشار با بستن شیر تقلیل فشار به صورت موازی